Το σύστημα φρένων είναι το κύριο σύστημα ενός οχήματος,μιας και η καλή λειτουργία του εγγυάται τόσο την ασφάλεια των επιβαινόντων μέσα στο όχημα όσο και την ασφάλεια των γύρο απο αυτό.Το σύστημα των φρένων ενεργοποιήται απο το μεσαίο πεντάλ το οποίο μέσο του σεβρού έιναι συνδεμένο με την αντλία φρένων.
Το σύστημα των φρένων αποτελείται απο:
Α. Το σεβρό,το οποίο πολλαπλασιάζει την δύναμη που ασκεί ο οδηγός στο πεντάλ.
Β. Την αντλία φρένων που ενεργοποιεί το σύστημα.
Γ. Τα σωληνάκια και μαρκούτσια μεταφοράς των υγρών φρένων.
Δ. Τα εξαρτήματα πέδης των τροχών.
Α. Το Σεβρό : Το σεβρό είναι ένας κύλινδρος σφραγισμένος ο οποίος χωρίζεται εσωτερικά απο μια κυπελοειδής μεβράνη την οποία την διαπερνάει ο άξονας του πεντάλ ο οποίος είναι σταθερά συνδεμένος μαζί της.Ένα ελατήριο σπρώχνει την μεβράνη άρα και τον άξονα του πεντάλ προς τα πίσω.Στην πλευρά του σεβρό οπου συνδέεται η αντλία φρένων υπάρχει ένας σωλήνας οπου η μία του άκρη συνδέεται με το σεβρό ενώ η άλλη με την πολλαπλή εισαγωγής του κινητήρα.Οταν το αμάξι είναι σβηστό και πατήσει ο οδηγός το πεντάλ νιώθει την αίσθηση οτι το φρένο είναι σκληρό,όταν όμως ο κινητήρας τεθεί σε λειτουργία και πατήσει ο οδηγός το πεντάλ ο αέρας που βρίσκεται μέσα στο σεβρό απο την πλευρά της αντλίας αναρροφάται απο την πολλαπλή εισαγωγής δημιουργόντας μεγάλη υποποίεση η οποία έλκει την μεβράνη,ο άξονας του πεντάλ που είναι σταθερά συνδεμένος με αυτή έλκεται προς την αντλία,παρέχοντας επιπλέων δύναμη στην είδη ασκούμενη δύναμη απο τον οδηγό.
Β. Η Αντλία φρένων : Η αντλία φρένων είναι ένας κύλινδρος μέσα στον οποίο υπάρχουν δύο εμβολα τα οποία φέρουν ακτινικά λαστιχάκια,δύο ελατήρια επαναφοράς και μια βαλβίδα ανασχέσεως μέσα στον κύλιδρο υπάρχει υγρό φρένων η παροχή του οποίου γίνεται μέσο μιας ή δύο οπών απο ένα δοχείο.Ο κύλινδρος φέρει εξόδους του υγρού προς τους τροχούς.Όταν το πεντάλ του φρένου δεν πατιέται τα ελατήρια σπρώχνουν τα έμβολα σε θέση ηρεμίας και οι έξοδοι προς τους τροχούς είναι κλειστοί.Η βαλβίδα ανασχέσεως διατηρεί μια μικρή πίεση στο κύκλωμα για την αμεσότητα του συστήματος.Όταν πατηθεί το πεντάλ ο άξονας του κινεί το πρώτο έμβολο με το οποίο είναι συνδεμένος με την βοήθεια του σεβρό η δύναμη αυτή πολλαπλασιάζεται.Κατα τη διάρκεια της κίνησής του το έμβολο κλείνει την οπή παροχής υγρού απο το δοχείο και το υπάρχον υγρό μέσα στην αντλία αρχίζει να ¨συμπιέζεται¨ παρασέρνοντας και το δεύτερο έμβολό.Οι έξοδοι προς τους τροχούς αποκαλύπτονται και το υγρό κινήται προς τα εκεί με πίεση.Αφήνοντας ο οδηγός το πεντάλ τα ελατήρια επαναφοράς της αντλίας και αυτό του σεβρό επαναφέρουν τα στοιχεία σε κατάσταση ηρεμίας.Η βαλβίδα ανασχέσεως εξακολουθεί να κρατά μια μικρή πίεση στο κύκλωμα.
Γ. Τα σωληνάκια και μαρκούτσια φρένων : Τα σωληνάκια είναι μεταλλικά προκειμένου να είναι ανθεκτικά αλλά και να μπορούν να μεταφέρουν το υγρό φρένων υπο πίεση χωρίς να διαστέλονται μετάφεροντας την πίεση απο την αντλία αυτούσια στα εξερτήματα πέδης.Τα μαρκούτσια κατασκευάζονται απο υψηλής πίεσης ελαστικό σωλήνα (σε μερικά υπάρχει και προστατευτικό πλέγμα) προκειμένου να μήν υπόκεινται σε διαστολή απο την πίεση του υγρού φρένων αλλά και να διατηρούν ευκαμψία προκειμένου να χρησιμοποιούνται σε αρθρωτές ενώσεις (π.χ εμπρόσθιοι τροχοί).
Δ. Τα εξαρτήματα πέδης : Δύο είναι τα κύρια εξαρτήματα:
1. Το Δισκόφρενο : Το δισκόφρενο είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος φρένου.Αποτελείται απο ένα δίσκο (δισκόπλακα) ο οποίος είναι συνδεμένος με το μουαγιέ και περιστρέφεται μαζί του (ο τροχός συνδέεται μέσο μπουζονιών ή μπουλονιών με το μουαγιέ) ένα σύστημα που ονομάζεται δαγκάνα και είναι σταθερά προσαρμοσμένο στην ανάρτηση φέρει πλακίδια τριβής (τακάκια) τα οποία περιβάλουν τη δισκόπλακα δεξια και αριστερά.Μέσα στην δαγκάνα υπάρχουν έμβολα (ο αριθμός τους ποικηλεί ανάλογα) τα οποία βρίσκονται πίσω απο τα τακάκια.Όταν ο οδηγός πιέζει το φρένο το υγρό υπο πίεση μέσα απο τη δαγκάνα σπρώχνει τα έμβολα τα οποία πιέζουν τα τακάκια πάνω στη δισκόπλακα ακινητοποιόντας τη.Αφήνοντας ο οδηγός το φρένο η πίεση εξουδετερόνεται και η δισκόπλακα συνεχίζει την περιστροφή της.Οι τύποι των δαγκάνων είναι συνήθος δύο:
α) Σταθερή Δαγκάνα : Δύο ή περισσότερα έμβολα βρίσκονται στην κάθε πλευρά της πιέζοντας δύο ή περισσότερα τακάκια και ενεργούν σε μία δυσκόπλακα.Περισσότερα έμβολα συμαίνει καλύτερη και πιο ομοιόμορφη πέδη μιας και η πίεση απο το υγρό φρένων ισοκατανέμεται καλύτερα σε όλη την επιφάνεια του τακακιού.
β) Δαγκάνα με γλύστρα : Εδώ υπάρχει μόνο ένα έμβολο το οποίο πιέζει το εσωτερικό τακάκι στην δισκόπλακα η οποία αποτελείται απο ένα κινητό και ένα σταθερό στοιχείο,καθώς η πίεση στο υγρό μεγαλώνει στο σταθερό στοιχείο το κινητό μέρος της δαγκάνας ολισθένει στη γλύστρα πιέζοντας το άλλο τακάκι πάνω στην δισκόπλακα.Τέτοια συστήματα χρησιμοποιούνται σε μικρά αυτοκίνητα.
2. Το ταμπούρο : Ο πρώτος τύπος που χρησιμοποιήθικε απο τα οχήματα ως πέδη.Σήμερα έχει καταργηθεί απο τους εμπρός τροχούς ενω και στα αυτοκίνητα υψιλού τουρισμού έχει καταργηθεί και πίσω.Η λειτουργία του βασίζεται σε ένα κυλινδράκι (ή δύο) το οποίο ωθεί δύο ημικυκλικά στοιχεία επενδυμένα με θερμουίτ (σιαγόνες) τα οποία επενεργούν εσωτερικά σε ένα μαντεμένιο κύλινδρο (ταμπούρο) το οποίο είναι συνδεμένο με τη πλήμνη.με αποτέλεσμα να το φρενάρουν ακινητοποιόντας έτσι τον τροχό.
Άλλες Διατάξεις.
Το υδραυλικό σύστημα φρένων υπάρχει και σε συνδιασμό με άλλες διατάξεις όπως το αερόφρενο όπου χρησιμοποιήται σε βαρέα οχήματα και το ηλεκτρόφρενο που χρησιμοποιούνται σε ρυμουλκούμενα.
Αερόφρενο : Το αερόφρενο είναι ένα υδραυλικό σύστημα φρένων το οποίο έχει σαν υποβοήθηση τον αέρα.Κατα το πάτημα του πεντάλ του φρένου μια βαλβίδα διοχετεύει αέρα υπο πίεση,ο οποίος βρίσκεται αποθηκευμένος σε αεροφυλάκια,στο σεβρό με αποτέλεσμα να ενεργοποιήται η αντλία φρένων.
Ηλεκτρόφρενο : Το ηλεκτρόφρενο είναι ένα υδραυλικό σύστημα υποβοηθούμενο απο έναν ηλεκτρομαγνήτη,καθώς ο οδηγός πατά το φρένο μια αντίσταση αυξομειώνει την ένταση του ρεύματος στον ηλεκτρομαγνήτη ο οποίος πιέζει αναλογικά την αντλία με αποτέλεσμα την πέδηση.
Χειρόφρενο : Το χειρόφρενο ή σωστότερα πέδη στάθμευσης είναι ένα σύστημα εμπλοκής των πίσω τροχών προκειμένου το όχημα να ακινητοποιηθεί.Αν το όχημα φέρει πίσω ταμπούρα το χειρόφρενο επενεργεί μηχανικά στις σιαγόνες μέσο ντιζών (σαμπάνια) ανοιγοντάς τες και ακινητοποιόντας το τύμπανο και φρενάροντας τους πίσω τροχούς.Αν το σύστημα φέρει πίσω δισκόφρενα γίνεται η ίδια λειτουργία αλλά με δύο τρόπους είτε με μικρές σιαγόνες στο εσωτερικό της δισκόπλακας είτε με μια δεύτερη μικρότερη δαγκάνα που επενεργεί στην ίδια δισκόπλακα.
Α.Β.S (Anti Blocking System)Προκειμένου να αποφευχθεί το μπλοκάρισμα των τροχών,ιδίως σε ολισθηρό οδόστρωμα,με αποτέλεσμα την απώλεια κατευθυντικότητας του αυτοκινήτου,εφαρμόστηκε το ABS.Τέσσερις οδοντωτοί τροχοί προσαρμοσμένοι εσωτερικά της δισκόπλακας και περιστρεφόμενοι με αυτή μέσω αισθητήρων μετρούν την ταχύτητα περιστροφής του κάθε τροχού.Τα σήματα αυτά μετατρέπωνται σε παλμικά απο μια κεντρική μονάδα.Όταν η μονάδα αντιληφθεί οτι κάποιος τροχός περιστρέφεται λιγότερο απο μια κατασκευαστικά προκαθορισμένη τιμή άρα τίνει να μπλοκάρει δίνει εντολή σε μια μονάδα ηλεκτροβαλβίδων να μειώσει την πίεση στα φρένα με αποτέλεσμα το ¨τίναγμα¨ του πεντάλ των φρένων.Αξίζει να σημειωθεί οτι πάνω στους αισθητήρες του ABS έχουν εφαρμοστεί και άλλα συστήματα ενεργητικής ασφάλειας όπως antispin κτλ.
Κατανεμητής πίεσης : Επιδή λόγω της ορμής,κατα το φρενάρισμα,το βάρος του οχήματος μεταφέρεται μπροστά οι πίσω τροχοί θα μπλόκαραν εύκολα σε ένα άδειο όχημα.Ο κατανεμητής με ένα μοχλικό συστημα αντιλαμβάνεται το πόσο ¨κάθεται¨ το αμάξι κατα το φόρτωμα και αυξάνει ανάλογα την πίεση που δέχονται τα πίσω φρένα.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ : Προκειμένου το όχημα να χάσει την ιδιότητα του φρεναρίσματος λόγω τεχνικού προβλήματος,τιρούνται κάποιες διατάξεις ασφαλείας.Όπως προανέφερα η αντλία φέρει δύο έμβολα τα οποία αν για κάποιο λόγω το ένα δεν μπορεί να προσφέρει πίεση υπάρχει το άλλο,συνήθως το ένα έμβολο χρησιμοποιήται για την παροχή υγρού φρένων στους εμπρός τροχούς που είναι ανεξάτητοι ενω το δεύτερο έμβολο επενεργεί σε κοινή γραμμή για τους πίσω ή ανεξάτητα.Έτσι σε μια απώλεια πέδησης σε κάποιο τροχό το όχημα έχει πέδη σε τουλάχιστο άλλους δύο τροχούς.